 |
Το σμήνος γαλαξιών SPT-CL J2106-5844. Η εικόνα είναι συνδιασμός οπτικών και υπέρυθρων παρατηρήσεων και δείχνει υψηλή συγκέντρωση γαλαξιών. Οι καμπύλες αντοιστοιχούν στις μικροκυματικές παρατηρήσεις από το τηλεσκόπιο του Νότιου Πόλου, στις οποίες βασίστικε η ανακάλυψη του SPT-CL J2106-5844. |
Ομάδα αστρονόμων έθεσε πρόσφατα νέο ρεκόρ στην αναζήτηση μακρινών σμηνών γαλαξιών. Σε απόσταση 7 δις ετών φωτός και με βάρος περίπου 800 τρισεκατομμύρια ήλιοι, ανακάλυψαν το πιο μαζικό γαλαξιακό σμήνος που έχει βρεθεί σε τόσο μεγάλη απόσταση.
Σε αντίθεση με προηγούμενες προσπάθειες, οι αστρονόμοι αναζήτησαν σμήνη γαλαξιών μέσω των στρεβλώσεων που δημιουργούν στο σχεδόν ομοιόμορφο πεδίο της μικροκυματικής ακτινοβολίας υποβάθρου, το απομεινάρι της Μεγάλης Έκρηξης. Ενώ η πλειοψηφία των φωτονίων της μικροκυματικής ακτινοβολίας υποβάθρου ταξιδεύουν ανεμπόδιστα στο σχεδόν κενό χωροχρόνο, κάποια από αυτά σκεδάζονται καθώς διασχίζουν τις πυκνές περιοχές σμηνών γαλαξιών, δημιουργώντας χαρακτηριστικές τρύπες σε χάρτες του ουρανού στα μικροκύματα. Το φαινόμενο αυτό είχε προβλεφθεί θεωρητικά πριν από περίπου 40 χρόνια από τους Ρώσους αστροφυσικούς Rashid Sunyaev και Yakov Zel'dovich. Μόνο τώρα όμως οι τεχνολογικές εξελίξεις επέτρεψαν την εφαρμογή της θεωρίας των Sunyaev και Zel'dovich στον εντοπισμό σμηνών γαλαξιών.
Για το σκοπό αυτό ομάδα αστρονόμων από τις ΗΠΑ έφτιαξαν και λειτουργούν ένα νέο τηλεσκόπιο μικροκυμάτων διαμέτρου 10 μέτρων το οποίο τοποθέτησαν σε υψόμετρο 2800 μέτρων στον αφιλόξενο Νότιο Πόλο, μια από τις καλύτερες περιοχές στη Γη, λόγω ξηρότητας και σταθερότητας της ατμόσφαιρας, για παρατηρήσεις στα μικροκύματα. Το τηλεσκόπιο του Νότιου Πόλου σαρώσει εδώ και 4 χρόνια το 10% της συνολικής επιφάνεια του ουρανού (2500 τετραγωνικές μοίρες). Ανάλυση των πρώτων δεδομένων από τη προσπάθεια αυτή ανέδειξε 26 σμήνη γαλαξιών, τα μισά από τα οποία ανακαλύπτονται για πρώτη φόρα. Μεταξύ αυτών και το SPT-CL J2106-5844, το πιο μεγάλο γαλαξιακό σμήνος γαλαξιών που έχει βρεθεί σε απόσταση μεγαλύτερη των 7 δισεκατομμυρίων ετών φωτός.
Η ανακάλυψη αυτή κάνει πολλούς κοσμολόγους να νιώθουν άβολα. Σύμφωνα με το καθιερωμένο κοσμολογικό μοντέλο, σύμφωνα με το οποίο το Σύμπαν κυριαρχείται από ψυχρή (μη σχετικιστική) σκοτεινή ύλη και στο οποίο οι αστρονόμοι βασίζονται για τους υπολογισμούς τους, η πιθανότητα εύρεσης ενός σμήνους γαλαξιών σαν το SPT-CL J2106-5844 στην περιοχή του ουράνιας σφαίρας που σαρώνει το τηλεσκόπιο του Νότιου Πόλου είναι μόλις 7%. Επιπλέον μόνο ένα τέτοιο σμήνος αναμένεται σε ολόκληρο τον ουρανό.
Είτε οι ερευνητές που ανακάλυψαν το SPT-CL J2106-5844 είναι εξαιρετικά τυχεροί, είτε βασικές παράμετροι του καθιερωμένου κοσμολογικού μοντέλο πρέπει να αναθεωρηθούν.